بشر از زمان اولیه برای حفاظت خود در برابر سرما و گرمای محیط از پوشش­های مختلف و منسوجات گوناگون استفاده می­کرده است. با گذشت زمان و پیشرفت علم و صنعت نیاز به منسوجاتی با طرح­ها و ویژگی­های مختلف ضروری شد. بنابراین نبود مهندس نساجی در این صنعت احساس می­شد. صنعت نساجی جزء قدیمی­ترین و قوی­ترین صنعت­های ایران و جهان است که سوددهی این صنعت بسیار بالاست. رشته­ی مهندسی نساجی در ایران همزمان با ساخت اولین دانشکده­ی نساجی در سال ۱۳۳۶ شمسی در دانشگاه امیرکبیر(پلی تکنیک تهران) تأسیس شد و بعد دانشگاه­های دیگری در کشور برای آموزش مهندسی نساجی به وجود آمدند.

دید غلطی که افراد نسبت به رشته­ی نساجی دارند این است که این رشته را صرفا رشته­ای در زمینه­ی تولید منسوجات و پارچه جهت تولید البسه و فرش می­دانند که زمینه­ی فعالیت این رشته بسیار گسترده و متنوع است. امروزه با پیشرفت علوم مختلف از جمله علم نانو، استفاده از شته­ی نساجی در رابطه با علوم دیگر بسیار محسوس است. برای مثال در زمینه­ی پزشکی، تولید رگ­های مصنوعی به وسیله­ی ماشین­های بافندگی خاص یا استفاده از پارچه­های الکترودی برای درمان زخم­های سطحی بدن؛ در زمینه­ی عمرانی استفاده از پارچه­های ژئوتکستایل در آسفالت برای افزایش مقاومت آن یا استفاده از الیاف در بتن برای افزایش مقومت کششی بتن؛ در صنعت اتومبیل سازی استفاده از پارچه­های اسپیسر برای صندلی­های هوشمند اتومبیل یا استفاده از ماشین­های تایرکورد برای تولید تار می­توان اشاره کرد.

بنابراین ما امروزه رشته­ی نساجی را نه تنها در تولید منسوجات خانگی و پوشاکی بلکه در صنعت و کاربردهای صنعتی نیز می­بینیم.

این رشته در مقطع کارشناسی دارای سه گرایش می­باشد که عبارتند از:

۱٫تکنولوزی نساجی

۲٫شیمی نساجی و علوم الیاف

۳٫پوشاک

گرایش تکنولوژی نساجی

در این گرایش به دانشجویان نحوه­ی تولید نخ از الیاف،تولید پارچه، قالی و موکت و منسوجات صنعتی را آموزش می­دهند و با ماشین آلات نساجی و مکانیزم عملکرد آنها جهت رفع عیب از این ماشین­ها در اندازه­ی نخصص خود آشنا می­شوند. همچنین با روش­های جدید ریسندگی و بافندگی و صنعت روز دنیا و چگونگی راه اندازی یک کارخانه نیز آشنا می­گردند. دانشجویانی که در این گرایش مشغول به تحصیل است باید دروسی درباره­ی علم مکانیک مانند استاتیک، مقاومت مصالح، دینامیک، طراحی اجزا ماشین و ….. را بیاموزند تا بتوانند بیشتر با دستگاه­ها و ماشین­های نساجی آشنا شوند.

فارغ التحصیلان این گرایش توانمندی­های زیر را دارند:

• بهره برداری از واحدهای تولید صنایع ریسندگی، بافندگی و کارخانجات تبدیل الیاف و سینتیک
• رفع اشکال و معایب در محدوده­ی تخصصی خود، حفاظت از امکانات موجود در بهره­برداری در شرایط مطلوب فنی و اقتصادی.
• تطبیق شرایط کمی و کیفی مواد اولیه­ی نساجی با محصولات مورد تقاضا
• برنامه­ریزی برای ایجاد واحدهای تولید در زمینه­های ذکر شده
• داشتن توانایی شناخت لازم برای طراحی و ساخت قطعات و ماشین­آلات نساجی و مدرنیزه­کردن ماشین آلات نساجی قدیمی
• قابلیت توسعه و تحقق به منظور به کارگیری مواد اولیه­ی جدید در رابطه با ماشین­ آلات تولیدی و تطبیق آنها با فرایندهای بعدی
• شناخت قسمت­هایی از مدیریت و حسابداری صنعتی.

گرایش شیمی نساجی و علوم الیاف

هدف از ایجاد این گرایش در رشته­ی مهندسی نساجی، تربیت متخصصان در زمینه­ی تهیه­ی الیاف و کاربرد مواد شیمیایی برروی الیاف و منسوجات است که شامل عملیات و تکنولوژی مربوط به الیاف مصنوعی می­باشد. فارغ التحصیل این گرایش می­تواند به عنوان سرپرست خط تولید یا رنگرزی، مدیریت و نظارت در تولید و اداره کارخانه نقش حساسی داشته باشد.

گرایش پوشاک

این گرایش از مهندسی نساجی به عنوان گرایش جدید از سال ۱۳۸۳ در مقطع کارشناسی، در دانشگاه سراسری تدریس می­شود. هدف از ایجاد این گرایش تربیت افراد متخصص به منطور تهیه و تولید البسه، فراورده­های نساجی، پوشاک، منسوجات نساجی و ….. و چگونگی تولید این محصولات در صنعت نساجی می­باشد.

توانمندی­های علاقمندان

علاقمندان به این رشته باید در دروس ریاضی قوی باشند. همچنین باید از لحاظ روحی وروانی به کارهای مدیریتی نیز علاقمند باشند زیرا فارغ التحصیلان این رشته معمولا مدیریت قسمت­هایی از کارخانه مانند مدیریت سالن تولید و یا بخش­های کنترل کیفیت را برعهده می­گیرند. علاقمندان به گرایش تکنولوژی نساجی علاوه بر ریاضیات باید در دروس مکانیک و فیزیک قوی بوده و قدرت تحلیل و تجسم سه یعدی داشته یاشند. علاقمندان به گرایش شیمی نساجی و علوم الیاف باید در دروس شیمی قوی باشند. همچنین علاقمندان به این رشته باید بتوانند خود را با محیط­های کار صنعتی وفق بدهند.

زمینه­‎های شغلی فارغ‎­التحصیلان مهندسی نساجی(تمام گرایش­ها)

این صنعت به علت تنوع زیاد خود، دارای بازار کار وسیعی است. یک مهندس نساجی می­تواند در کارخانجات نساجی به عنوان مدیر عامل، رئیس کارخانه، مدیر تولید( مسئول سالن­های ریسندگی، بافندگی، رنگرزی، چاپ و تکمیل) مدیر بازرگانی( مسئول بازاریابی، مسئول فروش و مسئول تدارکات)، مدیر مهندسی صنعتی( مسئول بخش­های آزمایشگاهی کارخانه) . مشاور کارخانه فعالیت کند. همچنین در زمینه­ی تولید منسوجات صنعتی به فعالیت خود ادامه دهند. دانش آموختگان این رشته می­توانند با بخش­ نساجی مؤسسه­ی استاندارد، اداره­ی نساجی و پوشاک وزارت صنایع، بخش نساجی وزارت کار و دادگستری و سازمان پژوهش­های علمی و صنعتی همکاری کنند.

وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر

فارغ التحصیلان این رشته می­توانند برای ادامه­ی تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته درآزمون­های رشته­های زیر شرکت کنند:

1. مهندسی نساجی( مهندسی تکنولوژی نساجی، مهندسی شیمی نساجی و علوم الیاف)
2. مهندسی پلیمر- صنایع رنگ( فقط گرایش شیمی نساجی و علوم الیاف)
3. مدیریت نساجی( مهندسی تکنولوژی نساجی، مهندسی شیمی نساجی و علوم الیاف)
4. مهندسی پلیمر- صنایع پلیمر( فقط گرایش شیمی نساجی و علوم الیاف)

همچنین امکان ادامه تحصیل در این رشته در مقطع دکترای تخصصی در داخل و خارج کشور فراهم است.

دانشگاه­های کشور داری این رشته

دانشگاه صنعتی اصفهان: هر سه گرایش

دانشگاه امیرکبیر: هر سه گرایش

دانشگاه یزد: هر سه گرایش

دانشگاه گیلان: گرایش شیمی نساجی و علوم الیاف